ÖN KOL ANATOMİSİ
Dirsek ile el bileği arasındaki üst ekstremite bölümüne önkol (Antebrachium) denir. Önkol iskeleti Radius ve ulna olarak adlandırılan iki kemik tarafından oluşturulur.
Radius (Döner kemik):
Radius, önkol un dışyan tarafında yer alan, ulna’ya göre daha kısa bir kemiktir. Üst ve alt uç ile bir gövdeden ibarettir.
Üst uç disk şeklinde bir baş (Caput radii) sahiptir. Caput radii, yukarıda humerus’un alt ucundaki capitullum radii, içyanda ulna ile eklem yapar. Başın altındaki kısa ve ince bölüme collum (boyun) denir. Boyunun aşağısında, önde pürtüklü bir çıkıntı (Tuberositas radii) bulunur. Tuberositas radii’de pazu kası sonlanır.
Gövde, yukarıdan aşağıya doğru genişleyen bir yapıda olup üç yüzlüdür. Ön ve arka yüzlerin bileşim hattında, içyanda oluşmuş keskin kenara margo interosseus denir.
Alt uç, üst uca göre daha geniş olup el bilek kemiklerinin üst sırası ile eklem yapar.
Ulna (Dirsek kemiği):
Önkol iskeletinin içyanını oluşturan ulna radius’tan daha uzun bir kemiktir. Üst ve alt iki ucu ile gövdeden ibarettir.
Üst uç oldukça geniş bir kitle şeklinde olup semilunar çentik ile iki çıkıntı içerir. Humerus’un alt ucundaki trochlea ile eklemleşen semilunar çentik incisura trochlearis olarak adlandırılır. Çentiği arka-yukarıdan sınırlayan büyük çıkıntıya olecranon, aşağı-alttan sınırlayan küçük çıkıntıya da proc.coronoideus denir. Proc.coronoideus’un dışyanında Radius başı ile eklem yapan bir çentik bulunur.
Gövde, Radius gövdesinin aksine aşağıya doğru daralan bir yapıdadır. Radius’ta olduğu gibi üç yüzü ayırt edilir ve margo interosseus’a sahiptir.
Alt uç, üst uca göre dar olup proc.styloideus olarak adlandırılan küçük bir çıkıntı ile başçığa (Caput ulnae) sahiptir. Caput ulnae, radius’un alt ucu ile eklemleşir.
KARPAL KEMİKLER
Proksimal ve distal karpal kemikler olmak üzere toplam sekiz kemikten
oluşmuştur.
Proksimal Karpal Sıra:
Dıştan içe doğru skafoid kemik, lunat kemik, trikuetral kemik ve psiform
kemikten oluşur.
Skafoid : Proksimal sırasının lateralindeki ilk kemik olup bu sıranın en
büyük kemiğidir. Radiusun alt ucu ile eklem yapar. Dış yan ve ön yüzde
ligamentumların tutunduğu pürtüklü yüzeye sahiptir. Ön yüzün alt kısmında
bulunan en büyük pürtüğe " tuberculum ossis scaphoidei " denir. Tuberculum
ossis scaphoidei' ye " retinakulum fleksorum " tutunur.
Lunat : Hem radius hem de ulna ile eklem yapar. Lateralden mediale
doğru os kapitatum ve os hamatum ile eklemleşir. İç yan yüzü trikuetrumun dış
yan yüzü, dış yan yüzü; skafoidin iç yan yüzünün üst kısmı ile eklem yapar.
Trikuetrum: Proksimal sırasının lateralden mediale üçüncü kemiğidir.
Proksimal tarafta üçgen şeklindeki artiküler disk ile, lateral tarafta lunatumla,
anteromedial tarafta psiform ve distal tarafta da lunatum ile eklem yapar.
Psiform: Karpal kemiklerin proksimal sırasının en iç yan tarafında yer alır.
Trikuetrumun palmar yüzü üzerindedir ve yalnız trikuetrum ile eklem yapar.
M.fleksör carpi uinaris'in tendonuna gömülmüş sesamoid bir kemiktir.
Distal karpal sıra
Dıştan içe doğru os trapezium, os trapezoideum, os capitatum ve os
hamatum’dan oluşur.
EL BİLEĞİ EKLEMLERİ
RADİOKARPAL EKLEM
Eklem yüzeyi, radiusun distal ucu ile skafoid ve lunat kemik arasındadır. İki eksenli elipsoid bir eklemdir. Abduksiyon-adduksiyon ve fleksiyon-ekstansiyon
olmak üzere İki tip harekete izin verir. Bu iki tip hareket nedeni ile
sirkumdiksiyon hareketi de yapılabilir. Eklemin proksimal tarafını oluşturan radius
distal çıkıntı konkav olup kıkırdak ile kaplıdır ve dar bir çıkıntı ile skafoid ve
lunatum fasetlerine uyan girintilere bölünmüştür. Eklem diskinin alt yüzü ise
konkavdır.
DİSTAL RADİOULNAR EKLEM
Bu eklem, radiusun distal ucundaki incisura ulnaris (sigmoid çentik) ile,
ulnanın distal ucundaki kaput ulna (inferior) arasında oluşur. Proksimal radioulnar
eklem gibi trokoid eklemdir. El bileğine supinasyon ve pronasyon hareketi
yaptırır. Fibröz bir kapsülü vardır.
ULNAKARPAL EKLEM
Ulna' nın alt ucu, os triguetrum ile os lunatumdan bir diskus artikularis ile
ayrılır. Bu disk el ve el bileğinden nakledilen kuvvetlerden, ulna ve dirsek
eklemini koruyan bir şok absorbe edici olarak görev yapar. Bu eklemde de
Abduksiyon-Adduksiyon hareketleri, Fleksiyon-Ekstansiyon hareketleri ve
sirkumdiksiyon hareketi yapılabilir.
MİDKARPAL EKLEM
Proksimal ve distal karpal kemik sıraları arasında oluşan eklemdir. Bu
eklemde Abduksiyon-Adduksiyon, Fleksiyon-Ekstansiyon sırasında ve el yassı
veya çukur hale getirilmek istendiği sırada bir miktar kayma hareketi olur.
Pisiform kemik midkarpal eklemle ilişkili değildir.
EL BİLEĞİ İNERVASYONU
El bileğinin inervasyonu;
• Median sinir,
• Median sinirin anterior interosseöz ve palmar kutanöz dalı,
• Ulnar sinir,
• Ulnlar sinirin dorsal kutanöz dalı,
• Radial sinir,
• Radial sinirin posterior interosseöz ve süperfisyal sensöriyel dalı
tarafından sağlanmaktadır.
EL BİLEĞİ BİYOMEKANİĞİ
Elbileği eklemi dairesel hareket yeteneğine sahip kompleks bir eklemdir.
Fleksiyon-ekstansiyon (140°), radial-ulnar deviasyon (60°) ve pronasyon-supinasyon
(150°) olmak üzere üç planda çok geniş bir hareket arkı vardır.
Normal el bileğinin belirtilen ortalama maksimum hareketleri nötral sıfır
metoduna göre şu şekildedir;
Dorsal fleksiyon (Ekstansiyon) : 50°-80°
Volar fleksiyon (Fleksiyon) : 60°-85°
Ulnar deviasyon (Adduksiyon) : 30°-45°
Radial deviasyon (Abduksiyon) : 15°-30°
Pronasyon : 80°-90°
Supinasyon : 80°-90°
KIRIKLARA YAKLAŞIM
Görülme Sıklığı
İskelet sistemi kırıklarının % 5-10' u ön kolda, bunların da yaklaşık %75' i
radius distalinde görülür. Radius distal uç kırıkları, acil serviste tedavi edilen
tüm kırıkların 1/6’ sını oluşturur. Bu kırıkların %20' si instabil kırıklardır ve
cerrahi tedavi gerektirirler. Radius distal uç parçalı eklem içi kırıkları
yüksek enerjili yaralanmalar sonucu olup eklem dışı Colles kırıklarının tersine
genç hastalarda daha sık görülmektedir.
Travma Mekanizması
Radius distal uç kırıkları başlıca iki mekanizma ile oluşmaktadır.
a)Direk Mekanizma
Radius alt ucuna doğrudan gelen darbeler sonucu oluşur.
b)İndirek Mekanizma
En sık görülen travma mekanizmasıdır. İnsanlar düşerken, savunma
refleksi şeklinde içgüdüsel veya bilinçli olarak pozisyon değiştirirler. Düşme
sırasında genellikle el parmakları ekstansiyonda açılmıştır. El bileği; pronasyon ve
dorsifleksiyona zorlanır. Dirsek ekstansiyonda, kol abduksiyon ve
ekstansiyondadır.
Radius distalinin kırılabilmesi için, bu bölgeye 105-440 kg gücünde
yüklenme gerekmektedir. Bu gücün ortalaması erkeklerde 282 kg, kadınlarda
195 kg' dır. Radius distal uç kırıkları el bileği dorsifleksiyonunun 40° ile 90°
arasındayken zorlanması ile oluşur. Lılıenfeldt; bu açının değerinin 90°’ yi
aştığında, ek olarak radial deviasyonda varsa skafoid kemiğin kırıldığını
göstermiştir.
Zorlayıcı radial deviasyon, dorsal fleksiyon veya rotasyon yaptıran güçler,
TFCC’ nin yırtılmasına yol açarsa ulna stiloidinde kırık oluşmaz. Ancak bu bağ
sağlam kalırsa radiale kayan radius beraberinde ulna stiloidini kırarak radiale
deplase eder. Ulna stiloidi kırıldığı durumlarda ulnar kollateral bağ kopabilir ve bu
da subluksasyona sebep olur. Kırıkların % 50-60' ında ulna stiloidinde avülsiyon
görülür.